W poprzednim newsletterze stawialiśmy pytanie: jak to możliwe, że firma nie zlecała transportu towarów, a musi za ten transport zapłacić przewoźnikowi. Przypomnijmy jednym zdaniem, iż na gruncie krajowego transportu drogowego kluczem do rozwiązania zagadki był art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (t.j. Dz.U.2020.8) przewidujący odpowiedzialność odbiorcy towaru wobec przewoźnika nawet jeżeli odbiorca towaru nie zawarł z przewoźnikiem umowy. Zapowiedziana została też druga część artykułu, tym razem dotycząca międzynarodowego transportu drogowego.
Również konwencja CMR (Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów) zawiera regulacje, na podstawie których odbiorca towaru może być zobowiązany do zapłaty należności na rzecz firmy transportowej, mimo iż nie był stroną umowy z tą firmą.
Jeżeli odbiorca towar odebrał, to przewoźnik na podstawie art. 13 ust. 2 zd. 1 wskazanej konwencji może domagać się od odbiorcy zapłaty „kwoty należności wynikających z listu przewozowego”.
Nie ma przy tym znaczenia, że odbiorca nie zawarł umowy z przewoźnikiem, nie zlecił tego transportu. Nawet jeżeli odbiorca umówił się z nadawcą, że nadawca zleci transport na swój koszt, to umowa taka między odbiorcą a nadawcą nie wyklucza możliwości zażądania przez przewoźnika zapłaty przewoźnego przez odbiorcę.
Warto na to zwrócić uwagę w kontekście ustaleń na linii zamawiający towar – dostawca towaru. Jak wynika z powyższego umówienie się, że koszty transportu leżą po stronie dostawcy nie oznacza, że zamawiający towar nie zostanie przez przewoźnika pociągnięty do odpowiedzialności za zapłatę tych należności.
Co w praktyce bywa kluczowe?
Otóż, aby przewoźnik mógł domagać się zapłaty przez odbiorcę na podstawie wskazanego powyżej przepisu, należności muszą być wpisane w treści listu przewozowego. Tak też uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 19 grudnia 2013 r. (sygn. akt II CSK 70/13), którego jedna z tez brzmi:
„Niezbędną przesłanką powstania na podstawie art. 13 ust. 2 Konwencji z 1956 r. o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) obowiązku odbiorcy dokonania zapłaty jednoznacznie ustalonej kwoty na rzecz przewoźnika jest istnienie w liście przewozowym określenia wysokości tej kwoty, wyznaczającej istnienie i zakres obowiązku odbiorcy. Bezsporny brak wpisania w listach przewozowych CMR kwot należności wynikających z wykonanych przez przewoźnika przewozów wyłącza istnienie po stronie odbiorcy obowiązku zapłaty przewoźnikowi, wobec braku niezbędnej przesłanki uzasadniającej zastosowanie art. 13 ust. 2 Konwencji CMR.”
Oba artykuły dotyczące odpowiedzialności odbiorcy na podstawie przywołanych przepisów pisane były z myślą o firmach, które w swojej działalności częstokroć odbierają znaczne ilości towarów, za których transport miał zapłacić nadawca. Odbiorcy pozostają w przekonaniu, iż nie obciąża ich ryzyko zapłaty kosztów transportu, a jak wynika z przywołanych przepisów przekonanie to nie zawsze jest słuszne.
