Na każdym kroku widać, że problematyka własności intelektualnej zyskuje na znaczeniu. Nowe technologie, rozkwit narzędzi i platform do komunikacji, rozwój mediów społecznościowych, wzrost znaczenia innowacyjności przy prowadzeniu biznesu, czy wreszcie rozwój
e-commerce i zamiłowanie do marek. To znak naszych czasów. Dostrzegł to również ustawodawca, od 1 lipca 2020 r. wprowadzając do procedury cywilnej postępowanie w sprawach własności intelektualnej oraz wyznaczając specjalne sądy, które będą zajmować się tylko sprawami z zakresu własności intelektualnej.
Przez pojęcie spraw własności intelektualnej rozumiemy:
- sprawy o ochronę praw autorskich i pokrewnych,
- o ochronę praw własności przemysłowej,
- o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych,
- sprawy o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji oraz
- wybrane kategorie spraw o ochronę dóbr osobistych (m.in. wykorzystywanie dobra osobistego w celu indywidualizacji, reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów lub usług oraz sprawy o ochronę dóbr osobistych w związku z działalnością naukową lub wynalazczą).
Od 1 lipca 2020 roku sprawy własności intelektualnej są rozpoznawane w wyspecjalizowanych wydziałach w sądach okręgowych, jako sądach pierwszej instancji, w pięciu miastach (Gdańsk, Katowice, Lublin, Poznań i Warszawa) oraz w sądach apelacyjnych w dwóch miastach (Poznań i Warszawa).
Natomiast w sprawach najbardziej „technicznych” – tj. dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin i tajemnic przedsiębiorstwa – właściwy będzie wyłącznie Sąd Okręgowy w Warszawie.
W sprawach własności intelektualnej wprowadzono przymus fachowego pełnomocnika. Oznacza to, że strona postępowania powinna być reprezentowana przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego. Wyjątkiem od obowiązkowego zastępstwa przez fachowego pełnomocnika są sprawy, w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza dwudziestu tysięcy złotych oraz nieskomplikowane, proste sprawy, w których sąd zwolni stronę z obowiązkowego zastępstwa przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego.
Nowelizacja wprowadziła przepisy szeroko regulujące możliwość zabezpieczenia lub uzyskania środków dowodowych, w tym możliwość wezwania osoby trzeciej do udzielenia informacji niezbędnych dla wyjaśnienia sprawy. Z uwagi na specyfikę naruszeń praw własności intelektualnej, w przeciwieństwie do naruszeń praw na dobrach materialnych, uprawniony często nie ma szczegółowej wiedzy odnośnie szczegółów i skali naruszenia, a dowodami w sprawie są dowody cyfrowe, które wymagają szybkiego uzyskania i zachowania. Zabezpieczenie lub wydania środka dowodowego ma się odbywać przy poszanowaniu tajemnicy przedsiębiorstwa.
Wprowadzenie do wymiaru sprawiedliwości wyspecjalizowanych sądów w zakresie własności intelektualnej oceniam raczej pozytywnie. Specjalizacja w tej szczególnej dziedzinie prawa, która podlega nieustannym zmianom i niejednokrotnie wymaga wiedzy technicznej, jest nieunikniona. Rozwiązanie to może przyczynić się do ujednolicenia rozstrzygnięć w podobnych sprawach z zakresu własności intelektualnej, jak również wpłynąć pozytywnie na poprawę sprawności rozstrzygania w tym zakresie. Minusem rozwiązania jest ograniczenie dostępności do sądu. Nie jest zrozumiałe, dlaczego na liście wyspecjalizowanych sądów zabrakło Krakowa, który jest najsilniejszym ośrodkiem uniwersyteckim w Polsce w tej dziedzinie prawa. Zagadką jest także, czy obsada wytypowanych sądów będzie na tyle duża, by podołać rosnącej ilości spraw z zakresu własności intelektualnej.
