Już 1 grudnia 2020 r. wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu pracy uchwalona jeszcze w 2018 r., przewidująca zwiększoną odpowiedzialność finansową pracodawców za niektóre wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Zmiany dotyczą pracowników będących dłużnikami alimentacyjnymi.

Dotychczas przepisy Kodeksu Pracy wskazywały jedynie na ogólną zasadę odpowiedzialności pracodawcy za brak potwierdzenia na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę przed dopuszczeniem go do pracy. W takiej sytuacji pracodawcy groziła grzywna w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł. Bez znaczenia dla odpowiedzialności pracodawcy pozostawała jednak kwestia okoliczności osobistych dotyczących samego pracownika.

Od 1 grudnia 2020 r. pracodawcy grozić będzie wyższa grzywna w kwocie od 1.500 zł do 45.000 zł za zatrudnienie bez potwierdzenia na piśmie zawartej umowy o pracę dłużnika alimentacyjnego, czyli osoby:

• wobec której toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów
• oraz która zalega ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące,

Takiej samej grzywnie podlegać będzie pracodawca, który osobie opisanej powyżej wypłaci wynagrodzenie wyższe niż wynikające z zawartej z nią umowy o pracę, bez jednoczesnego dokonania potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych.

Zatrudnienie dłużnika alimentacyjnego bez zawarcia pisemnej umowy albo wypłacanie mu wynagrodzenia obok tego wynikającego z umowy będzie zatem od 1 grudnia 2020 r. niosło istotne, zwiększone ryzyko odpowiedzialności materialnej po stronie pracodawcy.

Co ciekawe, brak jest analogicznych regulacji w stosunku do osób wykonujących pracę lub świadczących usługi na podstawie tytułów prawnych innych niż umowa w pracę, w tym w szczególności umowy zlecenia i umowy o dzieło.

Warto dodać, że omawiana ustawa z 2018 r. wcześniej znowelizowała także przepisy Kodeksu postępowania cywilnego w zakresie kwot z wynagrodzenia o pracę nie podlegających egzekucji w przypadku dłużników alimentacyjnych. Przed wejściem w życie analizowanych przepisów sumy wyasygnowane na pokrycie wydatków lub wyjazdów w sprawach służbowych w całości nie podlegały egzekucji. Była to często stosowana furtka umożliwiająca przekazanie dodatkowych środków dłużnikom alimentacyjnym. Aktualnie należności inne niż diety, wypłacane z tytułu podróży służbowych (takie jak np. zwrot kosztów, przejazdów, dojazdów środkami komunikacji miejscowej, noclegów oraz innych niezbędnych udokumentowanych wydatków) w dalszym ciągu nie podlegają egzekucji. Egzekucji na zaspokojenie roszczeń z tytułu alimentów podlega natomiast 50% diet z tytułu podróży służbowej. Objęcie dopuszczalnością egzekucji części diet za podróże służbowe służyć ma zwiększeniu ściągalności należności alimentacyjnych.

Należy pamiętać, że pracodawca jest odpowiedzialny za należyte realizowanie zajęć egzekucyjnych, dokonywanie potrąceń oraz współdziałanie z organami egzekucyjnymi. Zaniechania w tym zakresie mogą spowodować wymierzenie pracodawcy przez komornika sądowego grzywny w kwocie do 5.000 zł, która może być wielokrotnie powtarzana i która może być kumulowana z karami nakładanymi na podstawie przepisów Kodeksu Pracy. Analogiczna sankcja może być zastosowana także wobec zleceniodawców lub zamawiających, u których dokonane zostanie zajęcie wynagrodzenia należnego ich współpracownikom.